1000 jaar Gentsekoop
Op ieder kopke past een deksel
Ons hoofd bedekken, dat doen we al sinds de prehistorie om ons te beschermen. Een hoed tegen de zon, een capuchon tegen weer en wind, een helm tegen een ijzeren knots. Maar echt plezant wordt de geschiedenis van onze hoofddeksels pas wanneer we ze voor de looks beginnen te dragen.
Denk aan de puntmuts van een Bourgondische prinses, de bicorne van Napoleon of de scheve baret van een cantusganger: het zijn allemaal hoeden die enkel dienen als statussymbool of om te tonen dat je bij een groep behoort.
In de volle middeleeuwen, rond het jaar 1200, duiken in onze contreien de eerste van zulke hoedenmakers op, zowel voor dames als heren. In een stad als Gent waren er maar een paar, omdat alleen de elite die hoofddeksels bestelde uit dure materialen. In de 15de eeuw kwam er schot in de zaak, toen het aantal vermogende handelaars sterk toenam — kijk maar naar al die hoeden en mutsen op de schilderijen van Van Eyck.
Chique vrouwen konden het zich niet permitteren om op elk feestje met dezelfde hoed te verschijnen.
Later zorgde ook de evoluerende mode voor extra werk: dames en heren van stand wilden wel iets moois op hun hoofd, maar niet altijd hetzelfde. Tegen het einde van de 19de eeuw waren er in Gent een tiental speciaalzaken die enkel hoeden verkochten: chapeliers voor de mannen, modistes voor de vrouwen. Mannen droegen een strohoed in de zomer, een bolhoed in de winter. De chique vrouwen konden het zich hoe dan ook niet permitteren om op elk feestje met dezelfde hoed te verschijnen. Werk verzekerd!
Terzelfdertijd werden er op veel grotere schaal ook hoofddeksels geproduceerd voor het werkvolk. ‘Jan met de pet’ kon vanaf het midden van de 19de eeuw voor een goedkoop hoofddeksel terecht bij een stuk of vijftig klakkenmakers en een dertigtal mutsenmaaksters, zoals de zusters De Broe (vanaf 1891 op Sluizeken 24). Rijkere dames gingen in die tijd naar speciaalzaken als Mesdemoiselles Casier in Oudburg voor hun meer extravagante foliekes in alle vormen, kleuren en materialen.
Hoeden maken is een oud ambacht en het blijft tot op vandaag een métier apart. Elk hoofd is verschillend en stoffen als vilt, sisal, stro, stof, crin of wol vragen allemaal om een andere aanpak. In Gent gebeurt het nog altijd met liefde, zoals hier bij Sjapoo.
