1000 jaar Gentsekoop
Deliveroo in de 19de eeuw: geen probleem
Geen goesting om te koken vandaag? Dan haal je toch gewoon iets af, of beter nog: je laat het brengen. Scrollen en klikken tot jouw eten aanbelt aan de deur. Dat ze daar in de jaren stillekes nog geen apps voor hadden, dat moeten we niet uitleggen. Maar toch gaat de cultuur van kant- en klare maaltijden al lang mee in Gent.
We hebben vandaag bijna allemaal vier kookplaten, een oven en een microgolf, maar die staan daar soms niets te doen. Vroeger zat dat wel anders. Heel wat Gentenaars hadden wel hun eigen potje wíllen koken, maar ze huurden een kamer zonder keuken. Tot een eind in de 20ste eeuw moesten de meeste huurders het doen zonder gas of elektriciteit.
Het was dus elk voor zich tenzij je een hospita had — de voorloper van de kotmadam — die voor het warme eten zorgde. Maar dat was dan weer duurder en dat kon niet iedereen zich veroorloven. Het gevolg? Koude gerechten, vooral brood, waren dagelijkse kost. Wie iets warms tussen de kiezen wilde, moest de stad in.
De traiteurs bezorgden niet alleen de exclusieve diners, maar ook de borden, de glazen en het bestek.
Herbergen, restaurants, hotels en andere gelegenheden boden wel warme maaltijden maar dat was voor de doorsnee Gentenaar veel te duur. Jan modaal vond wat warms bij de braderijen: kleine koterijen die worsten of ‘triepen’ en gebakken orgaanvlees verkochten, wellicht gecombineerd met brood. Die bestonden al sinds de middeleeuwen. Net zoals we vandaag frieten of kebab bestellen, eigenlijk.
En voor de betere klasse? Die hadden hoe dan ook personeel om voor hen te koken. En als het iets meer mocht zijn, dan was er al in de 18de eeuw een geschikte oplossing: de koks aan huis. Zij zorgden voor de échte gastronomische hoogstandjes. In Gent kon een tiental koks worden ingehuurd, elk met hun specialiteit en recepten. Gepocheerde kwarteleitjes, iemand?
In de 19de eeuw begon de cateringbusiness echt te draaien. De spijsleveraar, traiteur of tafelhouder zorgde niet alleen voor luisterrijke feestdiners maar ook voor de borden, de glazen en het bestek. Zo kon je vermijden dat jouw eigen kostbare porselein een oortje kwijtraakte. Grote namen in Gent waren traiteurs zoals Vandernoot aan de Zonnestraat en Urbanowiez aan de Vogelmarkt. Ze grossierden in exclusieve diners maar het kon ook gewoon een plat du jour zijn, afgehaald of aan huis besteld. Niet zo anders als vandaag!
