1000 jaar Gentsekoop
Vanwaar de winkel op de hoek?
Woon je op een hoek in Gent? En ken je de geschiedenis van jouw huis? Laat ons raden. Er zat vroeger een winkel of café! En zonee, dan toch zeker op een paar andere hoeken in de buurt. De cafémadam of winkelier in kwestie, die woonde boven de zaak. Maar waarom eigenlijk? Vanwaar de typische winkel op de hoek?
In het Frans en het Engels zijn het echt begrippen, de cornershops of de magasins du coin. Ze staan synoniem voor ouderwetse gezellige buurtwinkels. In het beste geval hebben ze nog een gekleurde luifel en een bel aan de deur en staan de rekken er al al honderd jaar. Alles besprenkeld met een snuifje nostalgie.
In het Nederlands is het nog straffer: ons woord winkel betékent gewoon letterlijk hoek. Het Middelnederlande ‘winckel’ zie je nog in het woord ‘winkelhaak’ (een rechte hoek, bijvoorbeeld van een voetbalgoal) en in dorpsnamen als Sint-Eloois-Winkel. Dat was niet het favoriete shop-adresje van Sint-Eligius, maar de hoek van twee wegen waar zijn kapel stond.
Op een kruispunt van wegen komen mensen mekaar tegen.
En daarmee komen we bij de verklaring van waarom er zoveel hoekwinkels bestaan. Op een kruispunt van wegen, daar komen mensen mekaar tegen. Elke hoek heeft nu eenmaal dat simpele voordeel: zichtbaarheid van twee kanten en extra passage. Ook in niet-Westerse landen is het een basisprincipe: wie verse fruit of vis te koop heeft, die gaat op een kruispunt staan. En dat was (of is) in steden niet anders.
Neem nu de Begijnengracht. Als belangrijke verbinding tussen de Brugse Poort en de stadsmarkten was dat ooit een drukke winkelstraat. Meer zelfs: op één huis na was élk pand er vroeger een winkel, kapper of café. Later is de drukte verschoven naar de Burgstraat. Weinig Gentenaars kennen de Begijnengracht nu nog bij naam, tenzij je zegt ‘dat straatje aan pizza Roma’. En waar ligt pizza Roma? Precies, op de hoek.
Ook op de hoek met de Peperstraat overleefde de commerciële functie het langst. Vandaag de tapijten en workshops van Mietime, daarvoor naaimachinewinkel Bouchez, daarvoor tabak- en papierwarenwinkel Buyse, daarvoor de kroeg ‘Oud Begijnhof’. Je kan zover terug gaan in de stadsarchieven als je maar wil. Een winkel of een café, c’est garanti.
