1000 jaar Gentsekoop
Manneke Pis, ereburger van Gent
Het Brusselse exemplaar laten we aan de toeristen over. Maar wat is het verhaal achter ons eigen Gentse Manneke Pis? Er doen veel verhalen de ronde over dat bronzen pagadderke boven de deur van Kraanlei 17. Maar dat het iets met leer te maken heeft, daar is een beetje uitleg bij nodig.
Eerst de feiten. Ons Manneke is jonger dan zijn broertje in Brussel (dat van 1619 dateert) en hij heeft nooit geplast. Deze jongen houdt trouwens zijn pietje niet vast, maar houdt wel ondeugend zijn hemd omhoog. Vermoedelijk kwam die van ons er in de 18de eeuw. Het origineel was een stenen exemplaar, dat in de preutse 19de eeuw zelfs een stenen vijgeblad aangemeten kreeg. In 1965 waaide het beeldje van de gevel, om in 1980 vervangen te worden door het bronzen exemplaar van vandaag.
Maar wat staat hij daar te doen? Een eerste theorie noemt de wijnhandel die vroeger in dat pand op de Kraanlei zat. Ondeugende flashende jongetjes worden namelijk geassocieerd met Bacchus, de Romeinse god van de wijn en liederlijk plezier. Er zijn verschillende klassieke taferelen teruggevonden met soortgelijke figuurtjes en ook in het British Museum staat er eentje. Maar niet iedereen gelooft die theorie.
Plassen was een job, en dit beeldje was misschien gewoon een eerbetoon aan de kleuters van dienst
Het Gentse exemplaar zou wel eens een heel eigen geschiedenis kunnen hebben. Het Patershol was eeuwenlang een buurt waar de Gentse leerlooiers actief waren. De naam Plotersgracht verwijst daar nog naar: de ploters waren de mannen die met een schraapijzer restjes vet en haar van de huiden verwijderden. En een gracht lag daar wel degelijk ook. Water was essentieel bij het looien. Ook de Huidevettershoek langs het water van de Krook was vroeger een centrum van de leernijverheid.
Maar nu komt het: alvorens je aan de echte lederbewerking kon beginnen, moesten de huiden worden geweekt. Dat gebeurde in een bad gevuld met water, kalk, boomschors, mest en… urine. De ammoniak die daarin zit, helpt namelijk om de stugge huiden soepel te maken. Daar was veel zuivere urine voor nodig, en we weten dat die opgehaald werd bij de kinderen in de buurt. Met andere woorden: plassen was een job, en dit beeldje was misschien gewoon een eerbetoon aan de kleuters van dienst.
Nog een laatste weetje: in 2014 kreeg ons manneke gezelschap. De tweeling Lena en Luna flankeren hem nu. De meisjes met open benen hebben wel een wateraansluiting gekregen, dus als het nodig is, kan er nu ook aan de Kraanlei geplast worden. Girl power!
