1000 jaar Gentsekoop
De pot verwijt de ketel
Het water heet de Ketelvaart, de straat de Ketelvest, de brug de Ketelbrug, het pleintje de Ketelpoort. We zijn mee, hier is iets met ketels. Maar er zijn weinig plaatsnamen in Gent waar zoveel tegenstrijdige verklaringen voor zijn. Zet u schrap voor een rondje ethymologie.
Dampoort, Heuvelpoort, Keizerpoort: die plaatsnamen op de kleine ring verwijzen allemaal naar de oude stadspoorten die afgebroken zijn in 1860. Maar lang daarvóór, toen Gent nog een stuk kleiner was dan de Ring, stonden er al oudere middeleeuwse poorten in de binnenstad. Dat waren bijvoorbeeld de Zandpoort, de Braempoort en deze hier, de Ketelpoort. Er blijft geen steen van over, maar ooit stond die er dus wel degelijk.
Die middeleeuwse poorten hadden een cilindrische vorm met een bizar rond dak dat er een beetje uitzag als een handvat op een deksel. (In een piepklein detail op de achterpanelen van het Lam Gods zie je er trouwens zo eentje.) Vandaar de eerste mogelijke verklaring van de naam: Ketelpoort. Hmm. Goed geprobeerd, maar ook de andere poorten hadden die vorm, dus waarom was enkel deze dan de ketelpoort?
Een poortgebouw, een draaikolk of een blikken doos: beslis maar zelf over die Ketelvest.
Een tweede, meer plausibele verklaring, ligt in het water. Aan het oude gerechtshof komt de Ketelvest namelijk uit in de Leie. Volgens de overlevering zorgde dat voor heel woelige stroming, wat bijzonder gevaarlijk was voor wie er per ongeluk inviel. Het kolkte daar zoals in een kokende pot waar je niet levend uitkwam — oftewel: je ‘vloog er in de ketel’.
Nog een derde, om het af te leren. Aan het andere uiteinde van de Ketelvest ligt de Waalse Krook, waar vandaag de bibliotheek en het Wintercircus staan. Dat is een scherpe bocht, die niet zonder gevaar was voor de vele schippers die destijds de Gentse binnenwateren op moesten varen.
Om makkelijker te manoeuvreren maakten ze kabels vast aan de meerpalen in de bocht. Vanop de boot zelf is dat niet evident, dus ze kregen assistentie. Gentse straatjochies assisteerden om beurten de schippers die hen de meertouwen toewierpen. Maar voor wat hoort wat: de jongens gooiden daarna een blikken trommel naar de schipper. Die ving hem op, stak er wat centjes in en keilde ‘het keteltje’ terug. De feiten kloppen zeker, daar zijn zelfs nog ooggetuigen van. Maar of de naam Ketelvest daarvan komt? U beslist.
